Plaatsen > Kärnten

Kärnten is één van de negen Bundesländer van Oostenrijk. Kärnten heeft de volgende Bezirke: Wolfsberg, Völkermarkt, St. Veit an der Glan, Hermagor, Feldkirch, Klagenfurt, Klagenfurt-land, Villach en Villach-land.

In het Nederlands wordt Kärnten als Kärintie vertaald. Eigenlijk klopt dit niet want Karinthie is niet alleen het gedeelte in Oostenrijk maar loopt ook nog door in Slovenië en Italië. Aangezien wij het hier over Oostenrijk hebben spreken we dus alleen over het Oostenrijkse deel en dus over Kärnten.

Kärnten is ouder dan Oostenrijk. Het is niet het grootste en rijkste Bundesland (beetje vergelijkbaar met onze provincies) maar het is volgens velen het mooiste en boeiendste deel van Oostenrijk door zijn afwisselende landschappen en de overweldigende flora en fauna.
Om Kärnten en zijn bewoners te begrijpen moet je wel wat van hun achtergrond kennen en weten. Al in 700 na Chr werd het gebied tussen de Karawanken en de Alpenhauptkamm, door zijn geografische ligging ‘Carantani’ genoemd. Zo was Kärnten al bekend toen er van Oostenrijk of zelfs van het Duitse Rijk nog geen sprake was. Trots zijn de Kärnten op hun afkomst die in vroeger jaren een smeltkroes was van de verschillende volken en culturen.

Statistiek
Kärnten is 9.500 km2 groot en er leven ongeveer 550.000 mensen. De grootste stad is de de hoofdstad Klagenfurt met ca. 90.000 inwoners waarna Villach volgt met ca. 55.000 inwoners. Als men alle bergmeren meerekent dan kunt u in Kärnten 1.270 meren tegen komen. De grootste en bekendste zijn de Wörter See (19,4 km2), Millstätter See (13,3 km2), Ossiacher See (10,8 km2), Weissensee (6,5 km2), Faaker See (2,2 km2), Keutschacher See (1,3 km2) en de Kloppeiner See (1,1 km2)

Ligging
Kärnten, het zuidelijkste Bundesland van Oostenrijk is door de bergen ingesloten. Aan de noordkant ligt de Hohe Tauern met bergtoppen boven de 3.000 meter waaronder de hoogste berg van Oostenrijk de Groβglockner van 3.798 meter hoog, verder naar het oosten liggen de Gurktaler Alpen en het Nockgebergte. Dit gedeelte van Oberkärnten is voorzien van een hoog alpine-landschap, hetgeen voor de mensen die daar wonen, leven en werken een zwaar en hard bestaan is. Veel meer dan een boerenbedrijf is in deze gebieden niet mogelijk, en de bodem is zeer schraal. Door het opkomende toerisme in deze regio’s is het er gelukkig wel een beetje welvarender geworden.
Aan de oostgrens vindt men de Saualpe en de Koralpe die zowel bij bergwandelaars als wintersporters zeer geliefd zijn. Daar tussenin ligt het Lavanttal. De machtige Karawanken in het zuidoosten vormen de natuurlijke grens met Slovenië. De Karnischen Alpen verder langs de grens naar Italië en de Lienzer Dolomiten sluiten de cirkel.

Klimaat en water
Mede door deze cirkel van bergen kan Kärnten zich beroemen op een heel goed klimaat. De bergen in het noorden houden het koudefront tegen terwijl de warmtefronten uit het zuiden ook tot Kärnten doordringen. Kärnten is het waterrijk van Oostenrijk: met 1.270 meren, waarvan 200 zwem-meren met een temperatuur tot wel 28° Celcius, 8.000 kilometer rivieren, 60 geneeskrachtige bronnen en 43 gletsjers.

Al in het voorjaar beginnen de meren zich op te warmen zodat ze aan het begin van de zomer al een temperatuur van 20 graden bereikt hebben. Gedurende de zomer kan de temperatuur van sommige van deze meren wel oplopen tot 28 graden! Bovendien hebben een aantal meren, zoals bijvoorbeeld de Klopeiner See, Turner See, Gösseldorfer See, drinkwaterkwaliteit. In deze meren is het dan ook verboden om met gemotoriseerde boten rond te varen.

Het woordje ‘meer’ is in Kärnten een sleutelwoord. Men is geweldig trots op de honderden grote en kleinere meren die uitnodigen tot zwemmen, vissen, zeilen of gewoon om naar te kijken en van te genieten. “Gehn wir zum See” (gaan we naar het meer) dan is dat een synoniem voor ontspanning. In de zomer geniet men van de meren door de zomersporten terwijl in de winter er heerlijk op geschaatst kan worden. Gedurende het hele jaar door kan men natuurlijk rondom de meren wandelen. Flora en Fauna tieren welig langs de meren. Een goed voorbeeld hiervan is de Gösseldorfer See dat ingesloten is door een natuurgebied waar men nog vogels tegenkomt die elders op de aardbodem al verdwenen zijn. Dat de meren zo gewaardeerd worden komt niet alleen voort uit sportieve gronden. In de zestiger jaren dreigden de Wörtersee, de Orsiacher See en de Millstatter See door een algenplaag verstikt te worden. Met grote financiële inspanningen werden er extra ringvaarten rond de meren aangelegd. Sindsdien hebben een hoop meren de reeds eerder genoemde drinkwaterkwaliteit.

Hier volgen een paar tips in Kärnten voor waterrijke uitstapjes:

– De Tescheppaschlucht in Ferlach.
– De Obir-druipsteengrotten in Bad Eisenkappel
– Op een vlot over de Drau varen
– Canyoning in de Garnitzenkloof bij Hermagor
– Vliegvissen aan de Vellach.

Kärnten vakantieland
Geografisch gezien bestaat het bijna 10.000 km2 grote Kärnten uit vele grotere en kleinere dalen waar vele beken doorheen lopen. De vele bergen, dalen en meren geven Kärnten een heel bijzonder en bijna uniek landschap met uitstekende mogelijkheden tot het beoefenen van zowel de zomer- als de wintersporten. Bij uitstek is Kärnten een perfecte vakantiebestemming met ontelbare mogelijkheden. Zo kan men in een bergdorp leren om de juiste kruiden te vinden voor keukengebruik of voor een heilzame werking, te leren wat hun werking is, hoe te bereiden en gebruiken. Naast de genoemde andere sportevenementen kan men ook de omgeving vanuit de lucht bekijken middels para-gliding. Wat wandelen betreft laat Kärnten geen wens onvervuld. Of de wandeltocht nu langs de rivieren en beken over een vlak landschap gaat, of door de bergen en dalen, de wandelwegen zijn heel goed gemarkeerd en bijna altijd staat ook aangegeven hoe lang de tocht zal gaan duren. Informeert u zich vooraf bij de plaatselijke Info dan weet u ook of u met een hele zware of lichtere tocht te maken heeft. En voor de goed geoefende alpinist is er natuurlijk het gebied bij de Groβglockner en de Groβglockner zelf. Maar ook de Karawanken worden door de alpinisten zeer gewaardeerd. Voor iedereen zijn er uitmuntende wandelmogelijkheden.

Gedurende de laatste jaren is er een nieuwe sportieve mogelijkheid bijgekomen, het fietsen. Er zijn veel fietspaden aangelegd. Zo kan men over een fietspad langs de Drau fietsen, dus bijna door half Kärnten heen. Ook rondom de Wörtersee zijn fietspaden aangelegd en kan men zo van dorp naar dorp of stad fietsen. In het Gurktal is een 150 km lang fietspad aangelegd. Veel mooie fietsroutes zijn in kaart gebracht en kunt u bij bijna iedere boekhandel kopen. Niet alleen staat de route er precies op aangegeven maar ook de bezienswaardigheden waar u langs fiets worden goed beschreven. Op deze site worden ook een aantal routes aangegeven.

De vissers kunnen in geheel Kärnten ook goed aan bod komen. ‘s Morgens vissen en ‘s avonds een heerlijke maaltijd! Let u er wel op dat ook hier een visvergunning noodzakelijk is. Deze kunt u bij elke “Info” kopen. Veel campings, hotels en eigenaren van vakantiehuizen hebben echter voor hun gasten al visvergunningen klaarliggen, zodat u al meteen aan de waterkant plaats kunt nemen.

Men ziet hoe langer hoe meer dat de plaatsen zelf ook allerlei acties ondernemen om het de toerist zo goed mogelijk naar de zin te maken. Canoying, Raften, Paraglyding alles is mogelijk om mens en natuur zo goed mogelijk samen te brengen. Bijzondere wandelingen worden samengesteld waarbij men veel te weten komt over de verschillende thema’s zoals kruiden, planten, dieren. Op deze site zijn ook een aantal wandelingen opgenomen. De Oostenrijkers hebben veel waardering voor hun natuurschoon en er wordt dan ook heel voorzichtig mee omgesprongen, hetgeen ze ook van de toeristen verwachten. Hierdoor kan het één het ander versterken en deze formule blijkt dan ook bijzonder goed te werken. Naar mate de stroom van toeristen groter wordt hoe meer de Oostenrijkers zich moeten inspannen om de natuur te beschermen. Hiertoe werden een aantal, kleinere en grotere natuurparken aangelegd.

Meer dan de helft van de toeristen in Oostenrijk zijn Duitsers, hoewel daar heel langzaam maar zeker ook al verandering in begint te komen. Engelsen beginnen Oostenrijk hoe langer hoe meer te ontdekken. In de winter bevolken veel Nederlanders ook de Oostenrijkse pistes en in de zomer treft men ook vele Nederlanders op de Oostenrijkse bergwegen aan. De vele mogelijkheden die Kärnten biedt, gecombineerd met de vriendelijke, gastvrije bevolking, maakt dit deel van Oostenrijk tot een zeer geliefd vakantieoord.

Daarnaast wordt er gedurende het zomerseizoen altijd wel ergens wat georganiseerd. Zo werkt Kärnten hard om het zijn gasten naar de zin te maken en hen aan zich te binden.

Industrie
Naast het toerisme dat de laatste jaren in Kärnten sterk is ontwikkelt, heeft het bedrijfsleven ook niet stilgestaan en is er grote vooruitgang geboekt in de micro-industrie. Het centrum van de micro-elektrotechniek is Villach, waar veel elektrotechniek voor auto’s wordt ontwikkeld. Wereldwijd bezit 1/3 van de airbags een chip uit Kärnten.

Landbouw
Terwijl in vroegere jaren er slechts twee opties waren op het gebied van de landbouw, te weten de landbouw zelf en de bergbouw (hier kan natuurlijk minder verbouwd worden dan in de dalen omdat de grondsoort dit niet toelaat) en bijna alle Karntners daarin werkzaam waren, is het tegenwoordig zo dat ‘ slechts’ nog ongeveer 560.000 mensen (ca. 9% van de gehele bevolking van Kärnten) in de landbouw werkzaam is. Zij verzorgen al het land en produceren alle producten. Hiermee brengen ze echter wel 3% van het bruto landsproduct op. Hun taken tot behoud van de berglandschappen begint langzaam maar zeker een belangrijker deel van hun werkzaamheden te worden dan hun eigenlijke werk, het produceren van landbouwproducten.
Nog sterker als de landbouw heeft de bergbouw zijn oorspronkelijke betekenis verloren. In 1600 werd in de Hohe Tauern goud en zilver gewonnen, in het Mölltal koper en bij de Romeinen was zelfs al het Norische ijzer beroemd van de Hüttenbergen. Tegenwoordig heeft de bergbouw nog maar een zeer geringe handelsrol. Maar veel plaatsnamen in Kärnten doen nog wel denken aan de voormalige bergbouw zoals Knappenberg, Hüttenberg, Bleiburg en Eisenkappel.
Door het langzaam maar zekere doodbloeden van het delven van edelmetalen zo rond 1700 begon het land armer te worden. Dit kan men bijvoorbeeld terugzien in de bouw van kerken. Daar waar elders in het land de kerken rijk versierd werden in de barokke stijlen, hield men het in Kärnten bij de simpelere bouw van de Romaanse en Gotische stijlen. Zo treft men in Kärnten in de kerken ook nog veel gotische vleugelaltaren aan.

Politiek
De laatste jaren is Kärnten wereldwijd in beeld gekomen toen Jörg Haider Landeshaptman van Kärnten werd. Om hier een goed beeld van te geven vermelden we hier in het kort de politieke loopbaan van Haider en de redenen van zijn vele voor- en tegenstanders.
Haider werd in 1970 lid van de FPÖ. Zelf zegt de FPÖ dat ze een liberale partij is. De FPÖ heeft veel leden met een extreem gedachtegoed. Veel leden werden weggetrokken bij de SPÖ en werden lid van de FPÖ. Van 1979 tot 1983 was Haider lid van de vergelijkbare Tweede Kamer. In 1986 werd hij voorzitter van de FPÖ en in 1989 werd hij Landeshaptmann van Kärnten. Dit bleef hij tot 1991 toen hij gedwongen werd af te treden door zijn veelomstreden uitspraken waarin hij onder andere aangaf een aanhanger te zijn van het gedachtegoed van Hitler. In 1995 werd Haider weer gekozen als Landeshauptmann van Kärnten en daarna herkozen voor de periode van 1999 tot 2004. De FPÖ werd de grootste partij dankzij Haider. Haider heeft grote uitstraling en daar maakt hij handig gebruik van. Hij is sportief, geeft aan van de natuur te houden, geeft een ieder die hij tegenkomt een hand en spreekt hen aan (hetgeen door veel Kärntners als heel bijzonder wordt ervaren omdat hij in hun ogen ver boven hen staat). Hij luistert naar de problemen en in veel gevallen doet hij er ook daadwerkelijk wat mee. Een voorbeeld hiervan is een klein bergdorp dat al jarenlang een behoorlijke toegangsweg wilde en waar jarenlang over werd gesproken. Haider realiseerde in zeer korte tijd deze weg. De ÖVP (christendemocraten) en SPÖ (sociaaldemocraten) weigeren echter met de FPÖ samen te gaan. Dit hebben ze geweten want in 1999 leden ze een grote nederlaag en was de FPÖ de grote overwinnaar.
Op 4 februari 2000 werd de FPÖ opgenomen in de coalitie van de OVP onder bondskanselier Wolfgang Schüssel. Wereldwijd werden er protesten aangetekend en vanuit de EU werd besloten dat contacten met Oostenrijk op het laagst mogelijke niveau moesten plaatsvinden. In 2000 trad Haider dan af als partijleider van de FPÖ. Twee jaar later valt het kabinet en komen er vervroegde verkiezingen. De ÖVP vormt een nieuwe coalitie met weer de FPÖ, ondanks dat ze een nederlaag hebben geleden bij deze vervroegde verkiezingen. Ondanks dat Haider geen partijleider meer is, is hij nog steeds zeer betrokken.
In april 2005 richt hij een nieuwe partij op de BZÖ (Bündnis Zukunft Österreich), omdat hij zich niet meer kan vinden met de stromingen binnen de FPÖ. De FPÖ gaat verder onder leiding van de wel zeer rechts extremistische leider Heinz-Christian Strache. Leider van de BZÖ is Peter Westenthaler die echter in augustus 2008 uit zijn ambt wordt gezet omdat hij valse getuigenissen aflegt. Bij de verkiezingen in 2006 haalt Haider met zijn BZÖ maar 4% van de stemmen. Haider trekt zich dan terug in Kärnten. Op 30 augustus 2008 wordt hij opnieuw voorzitter van de partij.

Op 11 oktober 2008 overlijdt Haider op 58 jarige leeftijd door een auto-ongeval. Na een feest in een homobar waar hij om 01.00 in dronken toestand (alcohol percentage 1,8) vertrok op weg naar huis in Bärental, haalde hij een auto in met een snelheid van bijna 180 km per uur en vloog over de kop. Over zijn dood doen vele geruchten de ronde. Haider kreeg een staatsbegrafenis. Onder de vele sprekers was ook de bondskanselier Alfred Gusenbauer die onder andere in zijn toespraak zei: “’Hij was iemand die niemand koud liet, zowel in positieve als in negatieve zin”.
Na het overlijden van Haider neemt Stefan Petzner de rol over van woordvoerder van de BZÖ. Als hij echter aangeeft dat hij een verhouding met Haider had (BZÖ is sterk gekant tegen sexueel anders geaarden) wordt hij uit de partij gezet en neemt Josef Bucher zijn plaats in.
Op zondag 1 maart 2009 waren er weer verkiezingen. Deze werden in Kärnten ruimschoots gewonnen door de BZÖ. Volgens de krant hebben veel mensen bij de verkiezingen voor deze partij gekozen ter nagedachtenis aan Haider.

Cultuur
Hoewel Kärnten zich niet kan meten met de grote cultuurmetropolen zoals Wenen, heeft het stadstheater van Klagenfurt zich toegelegd op de nationale cultuurwereld. Tot ver buiten de grenzen van Kärnten is Klagenfurt daarom bekend en heeft goede naam gemaakt. Maar ook andere gemeenten doen proberen zich op de cultuurkaart van Oostenrijk te plaatsen. Met name in de zomermaanden wanneer de toeristen Kärnten overspoelen zijn er op veel plaatsen theatervoorstellingen, muziekfestivals etc. De bekendste uitvoeringen zijn die van een groep artiesten die komedies opvoert in Schloss Porcia in Spittal an der Drau, de Burghofspiele in Friesach en het Theater in het Stift in Eberndorf. Met het muziekfestival in Ossiach en Villach heeft Kärnten een groot internationaal publiek weten te trekken. Kleiner, maar beslist niet van mindere kwaliteit zijn de muziekweken in Millstatt of het Muziekforum in de Stift Vikring bij Klagenfurt.
Vrienden van de musical komen elkaar tegen bij de Wörtersee. En natuurlijk worden er in talrijke plaatsen markten gehouden waarbij de verschillende ‘Trachtengruppe’ hun opwachting maken.

Orden

Kärnten is bij uitstek een katholiek land. Dit komt tot uitdrukking in de vele kerken die men overal ziet. Bijna elk klein dorp heeft tenminste wel één kerk staan. Op veel plaatsen in Kärnten komt men ook een Stift (seminarie) tegen. Het oudst bewaarde Stift is dat in St. Georgen aan de Längsee, waarmee de Benedictijner rond het jaar 1000 zijn begonnen. De Benedictijner orde was eeuwenlang de belangrijkste orde in Kärnten. De orde bouwde het ‘Klöster van Ossiach’ in 1028, een Stift in Millstatt in 1060 en Arnoldstein in 1107 (tegenwoordig is dit nog slechts een ruïne) en St. Paul in Lavanttal in 1091. Kloosters werden gebouwd in Gurk, Eiktring, Griffen, Maria Saal. In 1782 moesten van keizer Joseph II alle kloosters opgeheven worden. Alleen het Stift in St. Paul werd in 1808 weer opnieuw in gebruik genomen. Benedictijner monniken uit het Schwarzwald namen het weer in bezit en brachten en talrijke kunstschatten en waardevolle boeken in onder.

Trachten (klederdracht)
Bijna elk dal kent zijn eigen Trachten. De vrouwen dragen een Dirndl, bestaande uit een blouse, een knie of enkellange rok, een schort en in veel gevallen ook nog een omslagdoek. Rijke burgermansvrouwen geven hun welgesteldheid aan door rijke gouden versierselen op hun muts aan te brengen. De Trachten onderscheiden zich door de verschillende kleuren, wat men vooral in Zuid-Kärnten veel tegenkomt.
De klederdracht voor de mannen bestaat van oorsprong uit een knie- of enkellange rok, overmouwen, een rood vest (gilet), zwarte kniekousen en kleurige schoenen. Sinds enige tijd kleden de mannen zich ook wel in een bruinkleurig pak afgezet met groene biezen.
Tegenwoordig dragen de jongere vrouwen ook veelal een spijkerbroek met een poloshirt in rood, zwart of groen maar allen wel geborduurd met de Kärntner bloem erop.
Traditionele Trachten kan men ook kopen. Ze zijn niet goedkoop en komen al gauw op een 400 euro per stuk.

Ecologisme
Ook in Kärnten is het ecologisme een telkens terugkerend thema geworden. In Kärnten beseft men heel goed dat het hun mooie natuur is die de bezoekers naar hun deel van het land brengt. Deze moet dus goed beschermt worden en bewaard. Aan de andere kant moet de bezoeker ook het nodige geboden worden. Voor de huidige vakantieganger is alleen natuur niet meer voldoende. Zo moet men bijvoorbeeld keuzes maken tussen het omhakken van bomen om skiliften aan te leggen of een prachtig bos in stand te houden. Om de drinkwaterkwaliteit van de meren te bewaken mag men daar niet met gemotoriseerde vaartuigen varen. Er moet dus gezorgd worden voor ander vermaak op het water.
Toch kan gesteld worden dat Kärnten op de goede weg is. Zij beseffen dat toerisme en natuur hand in hand kunnen en moeten gaan en elkaar kunnen versterken. Een goed voorbeeld hiervan zijn alle mogelijkheden die geboden worden in het Nationalpark Hohe Tauern.

De Keuken
Dat Kärnten in het middelpunt van drie culturen ligt is nog altijd terug te vinden in de keuken. Het nationaal gerecht van Kärnten is de Kasnudel. Van Italië de ravioli. Beiden meelspijzen met een saus van kwark en kruiden, maar ook met aardappelen, vlees of zoete vruchten gevuld. En de Reindling, die in Kärnten op zon- en feestdagen wordt gegeten heeft weer overeenkomsten met de Gibanica uit Slovenië. Het is dan ook niet te verbazen dat de koks uit de drie landen onderling goede contacten hebben en regelmatig recepten met elkaar uitwisselen. En zo komen er in Kärnten heerlijke Alpen-Adria gerechten tot stand.

Maar ook vanuit de historie van Kärnten zijn in de keuken veel gerechten terug te vinden uit andere landen. Zo valt te denken aan Hongarije, Tsjechië en Istrië. Vanuit de eeuwenoude strijd tegen de Turken komen de koffiespecialiteiten voort. Maar ook Spaanse invloeden komt men in de keuken tegen doordat de Oostenrijkse keizer ook eeuwenlang de koning van Spanje is geweest.
Verder zijn in Kärnten vooral spek, worst en kaas beroemd. En dan niet te vergeten de schnaps. Bijna elke zichzelf respecterende boer, restauranthouder of anderen die op het platteland wonen maken hun eigen schnaps. Meer hierover en de verschillende recepten vindt u terug op onze site onder het hoofdstuk recepten.